Studiegids

Inhoud

Kunst vraagt aandacht, maar meer en meer is onze aandacht verstrooid. Hoe daarmee om te gaan? 

In dit masterseminarie onderzoeken we eerst en vooral het ‘aandachtsregime’ waaronder we leven. We leven in een aandachtseconomie en tegelijk wordt onze aandacht in toenemende mate verdeeld tussen een fysieke en een virtuele wereld. Wat brengt die cocktail objectief gesproken met zich mee? Wat zijn de effecten ervan op onszelf? En wat doet die situatie met onze artistieke energie, als maker en als toeschouwer? Kunnen we ons nog concentreren? Vinden we dat ook belangrijk, of ‘van deze tijd’? Of zoeken we juist verstrooiing, eindeloze verstrooiing tegenover alles wat voortdurend onze aandacht beneemt? 

Op zoek naar antwoorden duiken we in de literatuur, de kunstvorm die misschien wel het meest lijdt onder het huidige aandachtsregime (al koppelen we regelmatig terug naar beeldende kunst, muziek, film en theater). Wat heeft literatuur - schrijven, lezen - ons te vertellen over hoe onze aandacht ‘werkt’ en samenhangt met onze affecten? Wat vragen al die onmogelijk dikke romans van ons? Letterlijk, het onmogelijke? Misschien. Maar wat doet het dan met ons tijdsbesef als we toch een nieuwe mogelijkheid vinden om ze te lezen, hoe onorthodox ook. Vertellen De idioot van Dostojewski,  A la recherche du temps perdu van Marcel Proust of Infinite Jest van David Foster Wallace iets over de concentratie die kunst vraagt, over de relatie tussen concentratie en verstrooidheid of over de relatie tussen kunst en verstrooiing? Of moeten we daarvoor op zoek naar andere vormen van literatuur: de microficties van Lydia Davis, de traag meanderende essayromans van W. G. Sebald of de urgente zelfverbeelding van Maggie Nelson? In elk geval zullen we beproeven hoe taal als materie imaginair met onze aandacht aan de haal kan gaan, of die kan blokkeren.

Als een kunstwerk ons sterk aanspreekt, zeggen we graag dat het ons fascineert. Als dat niet gebeurt, voelen we ons onthecht. Fascinatie klinkt positief, onthechting eerder negatief. Maar in de fascinatie in onze aandacht helemaal benomen, en in de onthechting lijkt ze juist te bevrijden. Daarom gaan we in dit seminarie uiteindelijk ook op zoek naar een weg tussen de extreme concentratie die fascinatie met zich meebrengt en de onverschillige verstrooidheid die onthechting kan veroorzaken, speurend naar wat een nieuw en eigen aandachtsklimaat kan zijn. Om dat te doen zullen we proberen om onze individuele observaties en ervaringen te bundelen in een collectieve romanvorm die ruimte laat voor verschillende vormen van aandacht. Aandacht voor het vanzelfsprekende en voor het vreemde, voor het kleine alledaagse en voor grote dromen: het hangt ervan af wat we samen zullen willen vertellen.

Studiemateriaal

Een reader (capita selecta) en een literatuurlijst worden via Toledo ter beschikking gesteld. 

Toelichting werkvorm

Hoorcollege, samen lezen, eigen onderzoek en presentaties, discussie (en optioneel gastdocenten, lezingen, externe evenementen).  

Opmerking: Er wordt voor dit seminarie, binnen de mogelijkheden die de veiligheid toelaten, gestreefd naar een gezonde mix van fysieke bijeenkomsten en digitaal lessen. Fysieke lessen (idealiter aan het begin, midden en einde van het seminarie) dienen vooral om de actieve participatie, onderlinge ontmoeting en de discussie te stimuleren, maar zullen altijd enkel en alleen plaatsvinden binnen de randvoorwaarde dat er voldoende ruimte is voor het houden van de maatschappelijk vereiste afstand. Het is aan te raden dat masterstudenten van andere campussen dan BK Gent, waar het seminarie desgevallend plaatsvindt, effectief fysiek aanwezig zijn bij de spaarzame fysieke bijeenkomsten. In geval van overmacht ten gevolge van COVID 19, zal het seminarie grotendeels of zelfs uitsluitend digitaal plaatsvinden, net als de presentaties. Alle informatie hierover wordt gecommuniceerd via mail en/of Toledo.